Ontwerp monument voor Van Leer’s Walsbedrijven N.V.
Velsen Noord

1938
brons, 45 cm (elk)

Bernard van Leer (Amersfoort, 27 december 1883 – Den Haag, 6 januari 1958) was een Nederlands zakenman en industrieel. Hij was de oprichter van Van Leer’s Vatenfabriek, een fabriek van verpakkingsmiddelen met het accent op olievaten. Het bedrijf zou uitgroeien tot een wereldconcern. De belangrijkste grondstof voor deze vatenfabriek was staal. Omdat er vanwege de oorlogsdreiging vanaf 1936  een sterke prijsstijging van staalplaten optrad, besloot Bernard van Leer om Van Leer’s Walsbedrijven N.V. op te richten, om zo onafhankelijker te worden van de staalprijzen. Op 1 juni 1938 nam deze vennootschap in Velsen-Noord op het terrein van de Hoogovens een plaatwalserij in gebruik. Een bronzen gedenkteken van Hildo Krop herinnert hier aan (zie Mo 18). Voor deze plaatwalserij had Van Leer het plan om een groot bronzen beeld bij de ingang te plaatsen en gaf Hildo Krop hiervoor de opdracht een ontwerp te maken. Krop ontwierp drie afzonderlijke, maar bij elkaar horende beelden van staande walswerkers. Het was de bedoeling dat deze drie mannen bovenop een ruim twee meter hoog vliegwiel zouden komen te staan. Het geheel was gedacht op een voetstuk van een halve meter met daarop de inscriptie:

‘Waar geen slaven zijn / kan geen tiran ontstaan’

Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog gingen deze plannen uiteindelijk niet door. Bernard van Leer werd vanwege zijn Joodse achtergrond gedwongen afstand te doen van zijn bedrijven en verbleef van juli 1941 tot mei 1945 in de Verenigde Staten. Het plan van het beeld van de walswerkers was van de baan.

drie walswerkers tentoongesteld 2018 – Gemeente Museum Helmond

Gelukkig bestaat het ontwerp voor het monument ‘Drie Walswerkers’ nog wel. Er bestaan van deze drie, bij elkaar horende bronzen sculpturen enkele exemplaren, waarvan er een in het bezit is van de Rijksdienst Beeldende Kunst in Den Haag en in bruikleen gegeven aan het Gemeente Museum in Helmond. Het Hildo Krop Museum in Steenwijk bezit van deze walswerkers verschillende voorstudies in gips.

Ook bestaat er een litho van een walswerker van de hand van Hildo Krop. Deze litho werd  uitgegeven in 1939, in een niet bekende oplage, bij gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de maatschappij Arti et Amicitiae.