Muntplein, Amsterdam

1918-19

 

foto: ‘Hildo Krop’ – Jos de Gruyter, 1938 

Drinkfonteintje tegen torenmuur:
twee faunen met vogels op drinkbak aan weerszijden van bassin

hardsteen, 90 cm

In 1886 werd het logement ‘De Munt’, dat om de Munttoren was heen gebouwd, gesloopt en in 1915 vervangen door een kleiner gebouw. Dit bouwwerk was strak tegen de toren aangebouwd, zodat de voetgangers om de toren heen moesten lopen. Joan Melchior van der Mey  ontwierp een nieuwe brede brug over het Singel ter vervanging van de smalle Muntsluis. Dit was noodzakelijk omdat de oude brug het toegenomen verkeer niet meer kon verwerken. Ook de fontein op een pleintje tussen de Munttoren en de tramrails moest er aan geloven.  Hiervoor in de plaats kwam in 1918 een nieuwe fontein, geplaatst in het muurwerk van de Munttoren, tegenover de kop van de Kalverstraat. Deze fontein, een bescheiden hardstenen bassin, gemaakt door Hildo Krop, bestaat uit een geprofileerde bak met daar achter een spatplaat met het wapen van Amsterdam en een golfmotief. Ter weerszijden zijn twee faunen afgebeeld die dorstige vogels water uit een schaaltje geven. Dat Krop de opdracht kreeg voor dit fonteintje was niet zo verwonderlijk. Krop en Van der Mey kenden elkaar sinds de bouw van het Scheepvaarthuis goed en de architect was erg tevreden over het werk van de beeldhouwer. Voor dit fonteintje gebruikte Krop voor het eerst bij zijn bouwbeeldhouwwerk het ‘faunen’-thema. Een thema dat in zijn vroege periode van zijn carrière regelmatig zou terugkeren.

Faunus is de Romeinse god van de natuur. Ook hij draagt horens. Zijn gevolg bestaat uit faunen: half geit, half mens, zowel mannelijk als vrouwelijk. Anders dan Faunus en Pan zijn zij geen volle goden maar halfgoden, net als de nimfen en de satyrs. Zij leven buiten bereik van de menselijke wereld in de natuur, tussen flora en fauna.

Boven dit fonteintje bevond zich een glas-in-loodraam, dat wellicht al aanwezig was. Dit raam is later (mogelijk in 1939, zie hieronder) vervangen door een kleiner eenvoudig venster. Om het toch te laten aansluiten aan het kozijn is het gehele fonteintje iets hoger geplaatst (zie foto-vergelijking).

In 1939 werd het muntgebouw gewijzigd, alweer vanwege het drukke verkeer. De rijbaan werd verbreed door het trottoir op te offeren. De voetgangers konden aan de andere kant de toren passeren via een onderdoorgang. Dat had tot gevolg dat het fonteintje niet meer in het zicht lag en het regelmatig werd gebruikt als urinoir en afvalbak en raakte verstopt. Het waterbassin van het fonteintje werd uiteindelijk volgestort met beton.
In 2017 bleek dat de verkeersstroom op het Muntplein alweer regelmatig verstopt was, zodat besloten werd om tot actie over te gaan. Deze keer kon de weg niet breder gemaakt worden, om de eenvoudige reden dat de Munttoren in de weg stond. Door het autoverkeer deels van het plein te weren, creëerde de gemeente meer ruimte voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer. De veranderingen zijn onderdeel van het ‘project Rode Loper’, een herinrichting van de openbare ruimte in Centrum en Zuid. Vanaf de Prins Hendrikkade tot aan de Ferdinand Bolstraat moet zich uiteindelijk een denkbeeldige rode loper uitstrekken.

situatie april 2017

In het voorjaar 2017 heb ik samen met de Erfgoedvereniging Heemschut de gemeente voorgesteld om, nu de voetgangers net als vroeger langs het fonteintje kunnen lopen, het kunstwerk in ere te herstellen door het te ontdoen van zijn betonnen vulsel en de waterleiding weer aan te sluiten.  Het stadsdeel Centrum was enthousiast over dit voorstel en gaat de fontein herstellen. Het idee was om dit in de eerste helft van 2018 te realiseren. Maar het weer in werking stellen van de fontein is voorlopig uitgesteld. De reden hiervoor is dat de fontein aangesloten moet worden op het waterleidingnet en het riool. Door werkzaamheden rond de Munt en de herinrichting van de Amstel krijg Waternet geen toestemming om dit te realiseren.

bronnen: hetnieuweinstituut.nl; Gemeentelijk Vastgoed – Gemeente Amsterdam