Stadhouderskade 1, Amsterdam

1921-22

 


a. consolebekroningen:
‘mens en elektriciteit’
mannenfiguren met bliksemmotieven
gebakken aarde (ESKAF), 106/44 cm
b. gevelstenen:
mens en vervoer
seyeniet, 30 cm
c. pilasterbekroningen:
koppen met bliksemmotieven
gebakken aarde (ESKAF), 60 cm

architect: P.L. Marnette

Aan de Singelgracht, tegenover het begin van de Overtoom, staat het voormalige kantoorgebouw van de Gemeentetram, ontworpen door de Publieke werkenarchitect P.L. Marnette. In 1920 besloot de gemeenteraad van Amsterdam tot het bouwen van dit pand omdat het kantoorpersoneel van de Gemeentetram te talrijk was geworden om in het oude kantoor te herbergen. Door de bouw van het nieuwe kantoorpand op deze plek gingen de plannen om de Overtoom als verkeersader naar de binnenstad te laten fungeren niet door. Er waren namelijk ideeën om de Leidsegracht te dempen, zodat je via de Overtoom en de gedempte Leidsegracht snel in het centrum te komen. Door de bouw van dit dienstgebouw van de Gemeentetram is dus de Leidsegracht, een karakteristiek stukje Amsterdam behouden gebleven. Het gebouw is nog precies hetzelfde als in december 1923, toen het in gebruik werd genomen. De Gemeentetram is echter al jaren geleden uit het pand vertrokken.
De reliëfs van Hildo Krop op de pilasters van de beneden verdieping hebben betrekking op de geschiedenis van de mens en zijn vervoersmiddelen: van draagkoets, ridders te paard, omnibus tot trekschuit, met daartussen mannenfiguren met bliksemmotieven (elektrische tram). Dit laatste symbool komt aan de gevel veelvuldig voor. Rondom het gebouw staan hele rijen mannenfiguren met gestrekte armen voor elektrische bliksemschichten en aan de voorgevel mannenkoppen die net met hun neuzen boven de bliksemmotieven uitkomen en het elektriciteitssymbool met hun handen omklemmen. Boven de hoofdingang komt het elektriciteitssymbool nog één keer terug bij de gevelsteen met de knielende man. Aan beide kanten van de hoofdingang zijn ook nog hoeksteentjes te vinden van een ploegende boer achter zijn paard, als herinnering aan vervlogen tijden zonder elektriciteit. Aan de achterzijde van het pand komen de consolestenen van de voorkant terug in een serie van 11 stuks in gelid.

bron: Ons Amsterdam, oktober 1973