Hildo Krop Museum, Steenwijk

ca. 1936

brons, 49 cm

Rond 1936 maakte Hildo Krop een bronzen portret van de heer  ‘L’. Deze letter stond voor Ludwik, een communist en zijn werkelijke naam was Ignace Poretsky. Hij was van oorsprong Pools en opereerde als Russisch spion. Naast de naam Ludwik voerde hij ook de schuilnamen Hermann Eberhardt en Ignace Reiss. In 1928-29 woonde hij in Amsterdam en keerde daarna regelmatig terug in Nederland voor spionagewerk voor de Sovjet Unie. Met zijn vrouw en zoontje was hij vanaf 1935 regelmatig te gast bij Hildo Krop in zijn woning aan de Amstel. Ook kwam hij vaak langs in Krops’ atelier aan de Plantage Muidergracht. Ludwiks vrouw, Elsa Poretsky, schreef in haar memoires zeer hartelijk over Krop. Er mag aangenomen worden dat er een goede verstandhouding bestond tussen Krop en Ludwik.

In 1937 bereikte de terreur van Stalin een hoogtepunt. Duizenden vermeende tegenstanders van Stalin werden gearresteerd en doodgeschoten. Ook de top van het Rode Leger werd geliquideerd. Daar waren veel vrienden van Ludwik bij, wat hem aan het denken zette. Uiteindelijk schreef hij een emotionele brief aan Stalin waarin hij brak met Moskou. Ook stuurde hij zijn hoge onderscheidingen terug. Uiteraard moest hij onderduiken en weg uit Holland, maar binnen twee maanden had de Russische geheime dienst hem al weer getraceerd. Hij bevond zich in Zwitserland en het duurde niet lang of hij werd geliquideerd. Meneer Ludwik werd in een dorp vlak bij Lausanne op straat gevonden, met zeven kogels in zijn hoofd en buik.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Krop door de Binnenlandse Veiligheidsdienst aan de tand gevoeld over zijn vriendschappelijke relatie met deze Russische spion. De betreffende BVD-ambtenaar concludeerde dat Krop wellicht Ludwik enige diensten had bewezen, maar dat de relatie hoofdzakelijk berustte op wederzijdse symphatie. “Hildo was geen apparatsjik. Hij was politiek niet zo slim, hij was vooral een idealist..”.

In het boek van Igor Cornelissen, ‘De GPOe op de Overtoom’ over de reconstructie van de wandelgangen van de Russische spion Ludwik, wordt melding gemaakt van het bestaan van een Stalin-buste. Hildo Krop zou het voor het twintigjarig jubileum van de Sovjet Unie hebben gemaakt. Cornelissen schrijft: “In november 1937, twee maanden na de moord op Ignace Reiss (Ludwik red.), huurde de Communistische Partij Holland het Concertgebouw af. ( … ) Het hoogtepunt van de avond werd gevormd door de onthulling van een buste van Stalin die was gemaakt door Hildo Krop. Een door Theun de Vries vervaardigd gedicht werd plechtig voorgedragen.” In de monografie ‘Hildo Krop’ van E.J. Lagerweij-Polak staat echter te lezen dat deze bijeenkomst niet in het Concertgebouw plaats vond, maar in de Apollohal. Ook wordt er gerefereerd aan een brief van 13 juli 1990 van Theun de Vries aan Lagerweij-Polak, waaruit blijkt dat de schrijver/dichter De Vries, wel bij de viering aanwezig was, maar zich niets kon herinneren van een onthulling en voordracht. Er blijkt echter wel een, door Krop vervaardigde buste van Stalin te bestaan. Op de veiling van 13 oktober 2009 werd bij Botterweg Auctions een ebbenhouten sculptuur (19 cm hoog) aangeboden met de titel: “Stalinbuste”. Het beeld is gemerkt met de inscriptie ‘HLK’.

bron: De GPOe op de Overtoom, Igor Cornelissen, 1989