Openbare School voor Uitgebreid Lager Onderwijs (Houtmanschool)
Wormerveerstraat 15, Amsterdam
1916-17
foto: Hildo Krop Museum, Steenwijk
foto: Hildo Krop Museum, Steenwijk
foto: Stadsarchief, Amsterdam
ingangsversiering: zittende Boeddha met wapen van Amsterdam tussen twee staande figuren en de vier elementen water, lucht, aarde en vuur.
beton, afmetingen niet bekend
Dit werk is verloren gegaan bij de afbraak van de school in 1964, na een brand van het pand begin jaren zestig.
Voor deze ingangsversiering gebruikte Hildo Krop het moderne materiaal gewapend beton. Bij de bouwkunst aan het Scheepvaarthuis was daar al ervaring mee op gedaan, maar in de beeldhouwkunst was het volkomen ongebruikelijk. Het werd echter tegen het eind van de Eerste Wereldoorlog vaker toegepast omdat natuursteen uit de groeven van de oorlogvoerende landen moeilijk te krijgen was. Helaas bleek dit beton meestal niet bestand tegen klimaat van ons land en van veel van deze betonnen beeldhouwwerken waren de voorstellingen na zo’n veertig jaar praktisch onherkenbaar geworden.
exterieur: a. ingangsversiering: boogschutter en slang (Zocherstraatzijde) Franse kalksteen, 50 cm
b. daklijst: roofvogel met monster in zijn klauwen (Zocherstraatzijde) Franse kalksteen, 125 cm
c. pilasterafsluiting: Boeddha en Garuda (2x spiegelend) (Vondelparkzijde) Franse kalksteen, 655 cm
d. stoepbekroning: 2×2 slangen (Vondelparkzijde) Franse kalksteen 58/20 cm
Interieur:
e. 2 trappaalbekroningen: 1. zittende roofvogel met slang
2. zeilschip, slang, bominslag, gehurkte figuur eikenhout, 70 cm
Aan de voormalige H.B.S. in de Zocherstraat, inmiddels verbouwd tot wooncomplex ‘Klein Vondelpark’, heeft Hildo Krop aan de gevel van dit pand veel slangen ontworpen. Deze verbeeldingen hebben alles met de tijdgeest te maken. Het is 1917 en Europa is volledig in de ban van de Eerste Wereldoorlog. Krop verbeeldt deze ellende door een giftige slang aan een stoep aan de achterzijde van het pand te plaatsen. De slang laat het gif uit zijn bek stromen en vergiftigt zo de bloemen, de natuur, de mensheid. Boven de hoofdingang wordt deze slang met zijn giftige bek verslagen door een pijl van de boogschutter. Binnen in de school laat Krop de slang nog een keer terug komen. Ook hier delft de slang het onderspit. Een eikenhouten trappaal bekroning laat de overwinning op het kwaad zien: de arend slaat zijn klauwen in de kop van de slang.
Over de twee grote gespiegelde reliëfbeelden van de HBS aan de Vondelparkzijde schreef Frans van Burkom in ‘De stad als manifest’ (2009): “Deze reliëfs stellen (…) voor: de hindoe-zonnegod Vishnu, en wel in zijn voorlaatste – negende – incarnatie of avatar als de Boeddha, ‘statig oprijzend’ uit de oer-oceaan, met zijn rijdier, de adelaar Garuda, als vrijstaande sculptuur boven hem afgebeeld, zittend op de daklijst. Krop heeft Vishnu’s eerdere avatars afgebeeld als acht, plat uit de muur stekende, vlammende zonneschijven en Garuda houdt de negende in zijn klauw, wachtend op zijn herboren heer. Bij elke nieuwe avatar van Vishnu breekt een nieuw ‘wereld-era’ aan. Hoewel bepaald esoterisch en zeker niet begrijpelijk voor de gemiddelde voorbijganger, is dit thema wel relevant voor de toen heersende tijden van oorlog, want het valt te begrijpen als een aankondiging van vrede en vergeving, misschien zelfs als die van ‘het socialisme’.”
