gratama j. | Hildo Krop Kenniscentrum

Kraaipanstraat / Schalk Burgerstraat, Amsterdam

1920-24

foto: Hildo Krop Museum, Steenwijk

foto: Stadsarchief, Amsterdam

foto: Stadsarchief, Amsterdam

Beeldhouwwerk :
1. faun met springende herten
2. vrouw met kelkbloemen
3. mannen met gereedschap

waarschijnlijk natuursteen

architect: Jan Gratama

In 1916 werd een plan voor bebouwing in de Transvaalbuurt door de architect H.P. Berlage uitgewerkt. Omdat hij contractueel verplicht was voor Müller & Co. in Den Haag te werken, schakelde hij voor het ontwerp van de woningen de architecten Gratama en Versteeg in. De bouw werd toevertrouwd aan de Gemeentelijke Dienst Publieke Werken. Waarschijnlijk is hierbij een opdracht aan Hildo Krop verstrekt om voor de poort Kraaipanstraat/Schalk Burgerstraat beeldhouwwerk te maken. Het vermoeden bestaat dat het vier reliëfs betrof, waarvan er drie bekend zijn door middel van foto’s uit de Beeldbank van de gemeente Amsterdam.

Bij de renovatie van het wooncomplex in 1955, zijn de reliëfs verwijderd en wellicht zijn de panelen hierbij verloren gegaan.

Deze werken komen niet in de monografie ‘Hildo Krop’ van E.J. Lagerweij-Polak voor, maar onderstaande vergelijkingen laten zien dat de reliëfs onmiskenbaar van Hildo Krop moeten zijn.

links: Kraaipanstraat – midden: Munttoren 1918/19 – rechts: etalagepaneel 1920

links: Schalk Burgerstraat – rechts: Zijlstraat Haarlem 1919

De ‘Faun met springende herten’ bijvoorbeeld heeft net als bij het drinkfonteintje van Hildo Krop aan Munttoren (B20), dezelfde bloemmotieven en ook de lange kin en de grote hoeven van de faun. Ook de springende gazelle komt regelmatig voor in het vroege werk van Krop. Zie bijvoorbeeld het etalagepaneel voor juwelier Steltman in Den Haag (Me 24) uit 1920 .
In de onderste vergelijking zijn de overeenkomsten nog sterker: het karakteristieke scherpe hoofd en borstpartij van de rechter man van de ‘Mannen met gereedschap’, met Krops’ landarbeider van een van de gevelbeelden boven de ingang van het bankgebouw aan de Zijlstraat in Haarlem (B21) zijn vrijwel indentiek.

situatie 2012

bronnen:
Beeldbank gemeente Amsterdam
De Amsterdamse School, Maristella Casciato, 1991

Stadsschouwburg, Leidseplein, Amsterdam

1943

standbeeld van Charlotte Köhler

brons, 99 cm

Charlotte Theresia Catharina Köhler (1892 – 1977) was een groot toneelspeelster uit de vorig eeuw en trad op met andere grote namen uit de Nederlandse toneelwereld, zoals o.a. Louis Bouwmeester, Albert van Dalsum en Ko van Dijk.
De actrice Charlotte Köhler wordt hier door Hildo Krop uitgebeeld in de rol van Badeloch uit de Gijsbrecht van Amstel van Joost van den Vondel. Krop stelde van jongs af aan veel belang in toneel. In zijn geboorteplaats Steenwijk waren zijn ouders actief betrokken geweest bij de amateurtoneelvereniging Amicitia.

Op 15 september 1922 werd de artiestensociëteit De Kring geopend aan de Binnen Amstel. Deze sociëteit werd opgericht door zestien kunstenaars en intellectuelen, onder wie de dichter A. Roland Holst, de architect Jan Gratama en Hildo Krop. In 1930 verhuisde De Kring naar het Kleine-Gartmanplantsoen. Iedereen die kunst of wetenschap beoefende kon lid worden van De Kring, of die ‘uit hoofde van zijn instelling hiervoor in aanmerking komt’. Door deze bepaling ontstond er een prettige open sfeer. Vooral in de eerste jaren organiseerde De Kring belangrijke artistieke avonden waar ook Charlotte Köhler regelmatig optrad met haar voordrachten. Hoewel Charlotte Köhler tot een vooraanstaande en zeer bijzondere, succesrijke actrice zou uitgroeien, heeft ze toch haar grootste roem en populariteit aan haar voordrachten te danken. Het begrip voordracht is eigenlijk niet de juiste benaming van haar kunst: zij gaf solotoneel vanaf een vaste plaats en uitgaande van een basishouding, met voornamelijk vocale middelen en wisselende mimiek. Aanvankelijk had ze er weinig succes mee, maar in 1929 kwam de doorbraak met ‘De zachtmoedige’ van Dostojevski, waar zij furore mee maakte.

Hildo Krop tekende voor haar een affiche in drie kleuren voor deze voorstellingen:

de zachtmoedige - afbeelding uit het Algemeen Handelsblad - 02.05.1929 — de zachtmoedige – afbeelding uit het Algemeen Handelsblad – 02.05.1929

Uit de nalatenschap van Charlotte Köhler keert de Stichting Charlotte Köhler periodiek, via het Prins Bernhard Cultuurfonds, jaarlijks drie aanmoedigingsprijzen uit aan kunstenaars onder de 35 jaar.

bronnen:
Biografischportaal van Nederland
Amsterdam in de 20 e eeuw, deel 1, Dr. Richter Roegholt, 1976

Hildo Krop Kenniscentrum

Digitaal Kenniscentrum van kunstenaar Hildo Krop

Tag archieven: gratama j.

Gemeentelijke woningbouw – Amsterdam

V 126 – Charlotte Köhler ten voeten uit – Amsterdam